Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh Lớp 4, 5

Nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh Lớp 4, 5

1. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật phản ánh hiện thực khách quan thông qua sự biểu cảm của âm thanh. Ở nhà trường Tiểu học mục tiêu của việc học âm nhạc là thông qua việc giảng dạy một số vấn đề cơ bản về nghệ thuật âm nhạc để hình thành và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh, tạo một sự nhận thức về âm nhạc ở một mức độ nhất định, từ đó góp phần đào tạo có chất lượng những lớp người phát triển một cách toàn diện cả về “Đức - Trí - Thể - Mĩ” trở thành những công dân có ích cho xã hội. Từ mục tiêu của môn học, chúng ta hiểu rằng: học âm nhạc ở trường tiểu học không nhằm mục đích đào tạo ra những con người làm nghề chuyên về âm nhạc đó là trở thành những diễn viên, những ca sĩ, nhạc sĩ mà mục đích chính là thông qua việc dạy môn học này để tác động vào đời sống tinh thần của các em, nhằm thực hiện nhiệm vụ giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ cho học sinh. Muốn làm được điều đó nhất thiết các em phải được tiếp cận với âm nhạc đích thực, bản thân các em phải là người trực tiếp tham gia các hoạt động âm nhạc. Việc dạy âm nhạc sẽ trang bị cho các em những kiến thức kĩ năng giúp khơi dậy sự say mê sáng tạo trong hoạt động âm nhạc, làm cho đời sống tinh thần của các em thêm phong phú, tạo điều kiện để các em hứng thú với các môn học khác cũng như hứng thú tham gia vào các hoạt động ngoại khóa của nhà trường cũng như của địa phương. Giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được trong mục đích giáo dục hiện nay của chúng ta đó là đào tạo nên những con người phát triển một cách toàn diện. Việc giáo dục một con người toàn diện không chỉ giáo dục cho họ có một đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết cao, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động mà còn phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức và biết làm đẹp cho cuộc sống. Một trong những con đường giáo dục nhanh và hiệu quả nhất là giáo dục thông qua việc giảng dạy các môn học nghệ thuật trong đó có bộ môn Âm nhạc. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ, đặc biệt là ở bậc tiểu học, 1
2. thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến thức ban đầu về ca hát,kiến thức về Âm nhạc, đặc biệt là trang bị cho các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển toàn diện hơn, từ đó giúp các em học tốt các môn học khác. Âm nhạc quan trọng là vậy, đại đa số các em rất thích ca hát, nhưng tôi nhận thấy các em chỉ thích ca hát nhưng lại ngán ngại tập đọc nhạc (sau đây gọi là TĐN). Điều đó làm tôi trăn trở và quyết định lưu tâm nghiên cứu, đưa ra Biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4, 5. PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Thực trạng việc dạy Tập đọc nhạc cho HS lớp 4,5. a. Ưu điểm - Bản thân giáo viên được đào tạo cơ bản về chuyên môn âm nhạc. - Được nhà trường tạo điều kiện về cơ sở vật chất, có phòng chức năng riêng, có máy tính, loa phục vụ cho dạy học. - Học sinh có ý thức học bài b. Hạn chế và nguyên nhân Trong hệ thống các môn học ở Tiểu học, nhiều học sinh, cha mẹ học sinh, thậm chí là thầy cô giáo trong mỗi nhà trường vẫn coi Âm nhạc là một môn học phụ nên cả GV và HS đều chỉ tập trung chủ yếu vào một số môn học như Toán, Tiếng Việt mà chưa thực sự quan tâm và đầu tư đúng mức cho môn âm nhạc. Với đặc thù của từng vùng miền, Cao Đức là một xã dân số không đông, địa bàn rộng. Các em học sinh chưa có điều kiện tham gia các câu lạc bộ âm nhạc ở nhà thiếu nhi và chưa có điều kiện để tham gia các chương trình văn nghệ lớn nên đa số học sinh thiếu sự tự tin, thiếu mạnh dạndẫn đến việc các giờ học âm nhạc thiếu đi nét tự nhiên, sôi nổi. Về cơ sở vật chất: Trường Tiểu học Cao Đức đã có phòng học âm nhạc riêng nhưng vẫn còn chưa đẹp, đồ dùng thiết bị dạy học bộ môn còn hạn chế. 2
3. Tất cả những hạn chế trên đây cho thấy việc dạy học âm nhạc nói chung, học Tập đọc nhạc nói riêng gặp rất nhiều khó khăn. 2. Biện pháp nâng cao chất lượng dạy Tập đọc nhạc cho HS lớp 4,5. a. Biện pháp 1: Hướng dẫn cho học sinh nắm rõ về lý thuyết âm nhạc. b. Biện pháp 2: Xây dựng phương pháp tập đọc nhạc: c. Biện pháp 3:Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc: d. Biện pháp 4: Thực hiện đúng cao độ và trường độ . 3. Thực nghiệm sư phạm . a. Mô tả cách thức thực hiện Biện pháp 1: Hướng dẫn cho học sinh nắm rõ về lý thuyết âm nhạc : Ở lớp 3 các em đã được học cơ bản về nhạc lý như khuông nhạc, khóa son, dòng kẻ, khe nhạc, các hình nốt nhạc .Để có thể học tập đọc nhạc tốt phải nắm rõ các kiến thức cơ bản về nhạc lý, khi nhìn vào bài TĐN các em mới đọc nhạc tốt được. Giáo viên cần ôn tập lại kiến thức cũ cho học sinh.Cho học sinh nhận biết lại các hình nốt nhạc như nốt đen, nốt trắng, nốt móc đơn dấu lặng đen, lặng đơn. Có thể ôn tập với nhiều hình thức thông qua trò chơi nhận biết các nốt nhạc và tên nốt nhạc như (Đô, rê, mi, pha, son, la, si) hoặc cho học sinh đọc tên nốt nhạc bằng trò chơi khuông nhạc bàn tay đã học ở lớp 3. Cho học sinh lên bảng đính tên nốt nhạc theo yêu cầu của giáo viên ví dụ: giáo viên nói son đen, la trắng, mi móc đơn học sinh đính nốt nhạc bằng bảng nam châm đính nốt nhạc vào khuông nhạc đúng vị trí từ đó sẽ khắc sâu kiến thức trí nhớ về vị trí nốt nhạc cho các em. Hoặc cho các em nhớ lại vị trí các nốt nhạc bằng khuông nhạc bàn tay đã học ở lớp 3. Giáo viên giới thiệu về cách đánh nhịp, vạch nhịp, vạch kết thúc bài về dấu luyến, dấu quay lại Biện pháp 2: Xây dựng phương pháp tập đọc nhạc. 3
4. Nhằm giúp cho học sinh dễ nhớ tôi đã cho học sinh ghi nhớ vị trí các nốt nhạc trên khuông thông qua bài thơ sau: Nhìn vào khuông nhạc bàn tay Giống như khuông nhạc nó thay năm dòng Bàn tay mà học thật thông Em đọc khuông nhạc thật không khó gì. Này đây ngón út tên mi Ngón son đeo nhẫn, ngón si tay kề Ngón trỏ tên gọi là rê Ngón phá liền kề anh cả bàn tay Bàn tay em lật em xoay Lẩm nhẩm một tý thuộc ngay đấy mà Bây giờ học đến kẻ pha Là kẻ thứ nhất kẻ la thứ nhì Kẻ đô nằm ở trên si Nằm dưới ngón cái kẻ mi cuối cùng. Chúng ta thường xuyên ôn tập củng cố cho học sinh ghi nhớ vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc bằng các câu thơ này kết hợp sử dụng khuông nhạc bàn tay để khắc sâu kiến thức cho học sinh. Ở lớp 4, do mới được tiếp xúc nên yêu cầu của phân môn TĐN đặt ra cho các em là hết sức nhẹ nhàng, đơn giản. Ở giai đoạn đầu tiếp cận với phân môn này, các em phải thực hành các bài tập về cao độ, về tiết tấu, người giáo viên phải giúp các em nhận ra được âm thanh cao, thấp tương ứng với vị trí các nốt nhạc trên khuông trong phạm vi 1 quãng 8. Sau đó, các em được tiếp cận với thang 5 âm: Đô - Rê - Mi – Son – La và tiến tới thang 7 âm: Đô - Rê - Mi – Pha – Son La – Si 4
5. Về tiết tấu, các em được làm quen với các hình nốt móc đơn, nốt đen, nốt trắng, lặng đen và chấm dôi. Cách dạy thực hành các hình nốt có thể thực hiện gõ theo tiết tấu, cũng có thể cho học sinh tập đọc bằngtên gọi các hình nốt: đơn, đen, trắng, ta có thể thay bằng tiếng trống: Tùng,rinh Việc giúp học sinh tập đọc 1 bài TĐN muốn thu được kết quả cũng phải được thực hiện theo đúng các bước theo trình tự nhất định. Sau khi giới thiệu bài TĐN, nếu như ở tập hát, bước đầu tiên là luyện thanh thì ở tập đọc nhạc sẽ phải là luyện tập cao độ. Cho các em đọc lại cao độ của các nốt nhạc không chỉ giúp các em khởi động giọng mà còn giúp các em nhớ vị trí các nốt trên khuông nhạc và cảm nhận cao độ các nốt so với nhau. Muốn các em thực hiện tốt bài tập, giáo viên phải đưa ra yêu cầu để các em tìm hiểu, nhận xét bài nhạc, bài TĐN có mấy nốt? gồm những nốt gì? Rút ra thang âm cho học sinh đọc, có thể hoán đổi vị trí các nốt nhạc để học sinh tìm tòi ở mức độ cao hơn nhằm kiểm tra tai nghe của các em. Về trường độ gồm những hình nốt gì? Rút ra hình tiết tấu chung của bài tập cho học sinh đọc tiết tấu. Trong bài có sử dụng các ký hiệu âm nhạc nào?. Mục tiêu của giai đoạn này là làm thế nào để các em nắm bắt và thể hiện được hình tiết tấu chủ đạo của bài. Việc thể hiện tiết tấu phải được kết hợp theo nhiều hình thức, có thể là vừa đọc vừa vỗ tay, vừa đọc vừa gõ đệm nhạc cụ. Hình thức thể hiện cũng có thể là cả lớp, theo tổ nhóm, cá nhân xen kẽ. Khi các em đã thực hiện tốt tiết tấu của bài, giáo viên đàn để các em nghe và cảm nhận giai điệu theo tiết tấu, Đây là lúc bắt đầu tập đọc bài nhạc, tập đọc từng câu theo đàn, giáo viên sửa lỗi truyền miệng. Luyện tập củng cố theo nhóm, tổ hoặc cá nhân. Khi các em đọc đúng cao độ, trường độ của bài, mới chuyển sang ghép lời ca. Để các em có cảm nhận tốt hơn trong việc ghép lời ca với nhạc, giáo viên nên cho các em tự ghép lời, sau đó, giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu lời ca để các em nghe, so sánh. Giáo viên bắt nhịp, học sinh đọc lại nhạc và ghép lời ca. Giáo viên đàn lại từng câu, sửa lỗi cho các em. Giai đoạn này đòi hỏi sự kết hợp luyện tập nhịp nhàng giữa đọc nhạc, hát lời và gõ đệm nhạc cụ. Cuối cùng là việc đánh giá, đây là giai đoạn động viên khích lệ các em học tập. Phảithường xuyên động viên học 5
6. sinh, việc động viên giúp cho các em chưathể hiện bài tập đọc nhạc tốt sẽ cố gắng học tập hơn. Biện pháp 3: Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc: Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các nốt trên khuông cũng như nhớ các hình nốt, ký hiệu đã học. Nếu như TĐN mang nhiều tính chất trừu tượng vì nó còn phụ thuộc vào tai nghe của từng em thì ghi chép nhạc mang tính cụ thể hơn, hiện thực hơn. Do vậy, việc hướng dẫn các em ghi chép đơn giản và dễ thực hiện. Tuy nhiên, đơn giản không có nghĩa là không quan trọng, ngược lại tập ghi chép nhạc là sự đúc kết giữa 2 phân môn tập hát và TĐN để khắc sâu kiến thức. Do đó đòi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối từng vị trí nốt trên khuông nhạc, quan trọng hơn nữa là qua chép nhạc các em phải nhớ được tên các nốt nhạc là gì, nằm ở vị trí nào, cách viết các hình nốt ra sao, các hình nốt đó có ý nghĩa gì và phải thể hiện thế nào. Việc ghi chép nhạc còn giúp các em ghi nhớ các ký hiệu khác về âm nhạc. Các kiến thức đó hổ trợ cho việc tập đọc nhạc hoặc thực hiện các bài hát theo yêu cầu của tác giả như: dấu luyến, dấu chấm dôi, dấu quay lại, dấu hồi đoạn, dấu lặng đen, lặng đơn, ngắt câu, Việc ghi chép nhạc là công việc đòi hỏi phải hướng dẫn các em thực hiện một cách thường xuyên. Tuy nhiên không nhất thiết lúc nào cũng phải thực hiện ngay tại lớp vì như thế sẽ mất rất nhiều thời gian. Ở lớp chỉ hướng dẫn các em cách thực hiện việc ghi chép, nhận ra cách trình bày thế nào cho đúng, cho đẹp còn việc ghi chép lại bài nên cho các em thực hiện ở nhà. Biện pháp 4: Thực hiện đúng cao độ và trường độ . Học sinh tiểu học chưa có kiến thức về nhạc lý nhiều nên việc dạy bài tập đọc nhạc tránh nhồi nhét cho học sinh những kiến thức trừu tượng mà phải chú ý đến thực hành. Thông thường người ta tách ra 2 yếu tố,đó là độ cao, độ dài của âm thanh để luyện riêng, khi thuần thục mới ghép lại độ cao và độ dài cho học sinh. - Luyện tập về cao độ 6
7. Học sinh tiểu học chưa quen với độ cao các nốt nhạc nên luyện tập về cao độ là rất khó đối với các em. Giáo viên dùng đàn organ đánh giai điệu một lần cho học sinh nghe sau đó đàn từng câu học sinh nghe nhìn từng nốt nhạc để đọc.Với các em phải tiến hành từ những âm dễ đọc nhất phù hợp tầm cữ giọng các em rồi mới mở rộng thành 5 âm, 6 âm. Trước hết tập những vần ít âm với âm son làm trung tâm như (mi son la son đô) đến quãng 5 (Rê mi pha son la hay Đô rê mi pha son). Sau khi hình thành thang 5 âm ta dạy tiếp quãng 6 ghép lại (Đô rê mi pha son la) và tùy vào từng bài tập đọc nhạc mà ta luyện cao độ cho phù hợp. -Giáo viên ghi chữ theo tên nốt ví dụ : Đô là Đ, rê là R, mi là M, pha là P, son là S cho học sinh dễ nhìn và nhớ đọc khi chưa quen. Ví dụ cụ thể: luyện tập cao độ của bài TĐN số 2: Nắng vàng (Đ) (R) (M) (S) Giáo viên ghi thang âm của bài tập đọc nhạc vào bảng phụ sau đó đàn một lần cho học sinh nghe cho học sinh đọc từng nốt của thang âm theo đàn khi học sinh đọc tốt rồi giáo viên có thể cho học sinh đọc cao độ của bài tập đọc nhạc, cho học sinh đọc theo cao độ từ thấp lên cao, từ cao xuống thấp, hoặc cho đọc theo cặp 2 nốt trong phạm vi quãng tám. Quan trọng nhất là tập cao độ trên nền giai điệu của bài tập đọc nhạc sẽ học để các em dễ dàng bắt vào cao độ của bài tập đọc nhạc. - Luyện tập về trường độ Giáo viên ghi tiết tấu của bài TĐN vào bảng phụ cho học sinh luyện tập tiết tấu của bài. Có thể cho học sinh vỗ tay hoặc dùng thanh phách nhạc cụ để gõ. Để học sinh thích thú tạo không khí sinh động giáo viên có thể cho các em 7
8. gõ tiết tấu và đọc bằng các tiếng tượng thanh ví dụ như: rinh, tùng, cắc, ếch, ộp . hoặc đọc các âm với những tên gần gũi với ký hiệu âm nhạc như nốt đen đọc là “đen”, nốt móc đơn đọc là “đơn”, dấu lặng đọc là “lặng”, nốt trắng đọc là “trắng”. Luyện tập tiết tấu giúp các em biết độ dài các nốt nhạc, luyện tập tiết tấu dựa vào từng bài tập đọc nhạc. Luyện tập đọc tiết tấu bằng âm tượng thanh kết hợp vỗ tay hoặc gõ đệm bằng nhạc cụ làm cho lớp học sinh động học sinh khắc sâu kiến thức . Khi học sinh luyện tập tiết tấu tốt thì học sinh sẽ áp dụng vào bài TĐN tốt hơn. Trong quá trình giảng dạy thực hành luyện tập tiết tấu giáo viên phải vận dụng các phương pháp linh hoạt hoặc dưới dạng trò chơi tổ chức nhóm, tổ, bàn học sinh luyện tập phù hợp với từng bài. Ví dụ: tiết tấu bài TĐN số 1: Son La Son (HS đọc tên hình nốt kết hợp gõ tiết tấu) 2 Đen đen trắng, đen đen trắng. 2 4 Rinh rinh tùng, rinh rinh tùng (Học sinh thay tên hình nốt bằng các từ tượng thanh kết hợp gõ tiết tấu) Phải nói là có rất nhiều cách cho học sinh tiếp cận với các hình nốt và tập thể hiện đúng mối quan hệ trường độ của các âm thanh trong một tiết tấu cụ thể. 8
9. Điều đó người giáo viên có sự suy nghĩ và sáng tạo thêm các biện pháp mới nhằm giúp học sinh tiếp thu nhanh luyện tập tiết tấu tốt nhất. Muốn thực hiện tốt bài TĐN ta cần phải thực hiện đúng quy trình bài tập đọc nhạc. - Thực hiện đúng quy trình khi dạy bài TĐN Việc giúp học sinh tập đọc một bài TĐN muốn thu được kết quả tốt cũng phải được thực hiện đúng các bước theo trình tự nhất định . Ở lớp 4 có tổng cộng 8 bài TĐN từ bài tập đọc nhạc số 1 đến bài tập đọc nhạc số 8 các bài TĐN đều có lời ca dài không quá 16 ô nhịp tất cả đều viết ở nhịp 2/4.Vì mới tiếp cận nên giáo viên hướng dẫn học sinh thực hành các bài TĐN riêng cho từng bài về cao độ, tiết tấu và phải thực hành đúng quy trình bài tập nhạc. Trước khi vào bài TĐN giáo viên giới thiệu bài TĐN. Học sinh xác định âm cao, thấp, trung bình và tập nói tên nốt nhạc ví dụ như son đen, la trắng (chưa đọc cao độ các nốt). -Tập tiết tấu Tùy theo từng bài TĐN mà tập các hình tiết tấu khác nhau Ví dụ: BàiTĐN số 2: Nắng vàng Hình tiết tấu phải tập là: 2 4 Đen đen đen đen đen đen trắng Bài TĐN số 3: Cùng bước đều. Hình tiết tấu phải tập là: 9
10. 2 4 Đen đen đen đen trắng đen đen đen đen trắng Giáo viên cần gõ tiết tấu trong bài TĐN, học sinh nghe và thực hiện lại, miệng đọc tay gõ theo tiết tấu Nói tên nốt theo tiết tấu học sinh nói tên các nốt nhạc có trong bài TĐN theo tiết tấu kết hợp gõ đệm theo tiết tấu. - Đọc cao độ Giáo viên đàn cao độ các nốt có trong bài TĐN, hoc sinh nghe và Đọc theo( đọc từ thấp lên cao, từ cao xuống thấp sau đó đọc đảo vị trí các nốt, hoạt động này có thể thay thế cho phần luyện thanh khởi động giọng. Giáo viên đàn giai điệu từng chuỗi âm thanh ngắn khoảng 2 đến 3 lần học sinh lắng nghe và đọc nhẩm. Học sinh đọc cao độ theo thang âm lên và thang âm xuống. Học sinh đọc nhạc từng câu ngắn giáo viên đàn từng chuỗi âm thanh ngắn khoảng 2 đến 3 lần học sinh lắng nghe và nhẩm theo. Khi giáo viên bắt nhịp thì học sinh hòa giọng vào với đàn. Với cách làm như vậy giáo viên không phải đọc mẫu mà tự học sinh lắng nghe âm thanh và tự đọc bài theo những gì các em cảmnhận được. Các em sẽ rất thích thú vì tự mình khám phá giai điệu của bài TĐN và tự ghép được lời ca và sẽ thích thú hơn nữa khi các em được nghe trọn vẹn bài hát có đoạn trích là bài TĐN mà các em vừa học, giáo viên nghe và nhận xét sửa sai nếu học sinh đọc chưa đúng yêu cầu. Giáo viên đàn giai điệu cả bài TĐN để học sinh tự đọc nhạc hòa với tiếng đàn, vừa đọc kết hợp gõ đệm theo tiết tấu. Học sinh đọc nhạc cả bài lần nữa giáo viên không sử dụng nhạc cụ mà lắng nghe học sinh đọc để phát hiện chỗ sai hướng dẫn các em sửa sai. 10
11. Học sinh ghép lời ca, giáo viên đàn giai điệu cả bài TĐN để học sinh tự đọc nhạc và hát lời có thể chia một dãy đọc nhạc một dãy hát lời hoặc cho các tổ luân phiên nhau. Đọc nhạc và gõ đệm, học sinh đọc nhạc và hát lời bài TĐN, đến đây không gõ theo tiết tấu nữa mà chuyển sang gõ phách, vì phách là đơn vị cơ bản của trường độ). Củng cố kiểm tra, giáo viên cho tổ nhóm hay chỉ định các cá nhân trình bày bài TĐN, giáo viên nhận xét khen học sinh thực hiện tốt và nhẹ nhàng động viên sửa sai học sinh thực hiện chưa đúng yêu cầu. Để thực hiên được điều này người giáo viên cần : - Chuẩn xác về cao độ, không được chênh phô, tiết tấu phải chính xác. - Kết hợp âm thanh trên đàn để kiểm tra chính xác cao độ của học sinh khi đọc bài TĐN. - Kết hợp trò chơi như đọc tiết tấu theo âm thanh của các nhạc cụ thi đua đọc nhạc theo tổ để tạo không khí sôi nổi trong lớp học. Củng cố kiểm tra giáo viên chỉ định tổ nhóm cá nhân TĐN giáo viên hướng dẫn học sinh đọc đúng và sửa sai học sinh đọc chưa đạt. - Hướng dẫn học sinh đọc nhạc và ghép lời ca đều giọng, diễn cảm rõ lời. Muốn học sinh đọc đúng nhạc hát lời ca đều giọng diễn cảm giáo viên phải chú ý bắt giọng tạo được sự chú ý của học sinh. Dạy học sinh chính xác về cao độ và trường độ,cho học sinh đọc nhạc và hát lời ca kết hợp gõ đệm theo phách,tiết tấu lời ca đều chính xác sẽ giúp học sinhhát lời chính xác và đúng nhịp.Kết hợp với âm thanh trên đàn để kiểm tra chính xác cao độ của học sinh khi đọc bài. Học sinh nghe và nhận xét bạn, giáo viên nhận xét chung sửa sai uốn nắn kịp thời động viên học sinh hát sai để giúp các em hát đúng. 11
12. Một số bài TĐN nhạc, ở cuối câu có chỗ ngân dài 2 hoặc 3 phách thì giáo viên nên đếm phách để học sinh ngân cho đủ và kết hợp vỗ tay theo phách học sinh sẽ hát và ngân cho đủ, kết hợp vỗ tay theo phách học sinh sẽ hát đúng trường độ . Sau khi TĐN xong muốn ghép lời ca diễn cảm và đúng trước hết các em phải thực hiện đúng cao độ, trường độ như đã nêu trên. Hướng dẫn các em phát âm rõ lời,chính xác gọn tiếng chỗ nào luyến lên hay luyến xuống phải thể hiện được. Trong lúcTĐN không nên cho các em đọc to quá gây ra khan tiếng mệt giọng ảnh hưởng đến giọng và không thể hiện nội dung bài tập. Giáo viên khi bắt giọng cho học sinh đọc nhạcphải bắt giọng cho chuẩn xác hoặc có thể bắt giọng bằng sử dụng nhạc cụ để bắt giọng vào cho đúng và chuẩn xác. - Ôn tập bài TĐN Ở tiết ôn tập bài TĐN cho học sinh nhớ lại tên nốt nhạc đọc đúng yêu cầu bài tập đọc nhạc đúng trường độ cao độ bài tập đọc nhạc và ghép lời ca diễn cảm có thể kết hợp múa vận động phụ họa. Giáo viên gõ tiết tấu học sinh nghe thực hiện lại. Cho học sinh nghe lại giai điệu bài TĐN. Giáo viên đàn giai điệu học sinh đọc nhạc và hát lời kết hợp gõ đệm theo phách theo tiết tấu, theo nhịp. Giáo viên chỉ định học sinh trình bày cá nhân, theo nhóm, tổ .yêu cầu học sinh TĐN đúng và thể hiện được tính chất mềm mại của giai điệu đã học. Cho học sinh TĐN các nhóm đối đáp hoặc nối tiếp nhau, hoặc TĐN kết hợp với trò chơi. Để nâng cao hơn về cảm thụ âm nhạc giáo viên đàn chuỗi âm thanh ngắn (4 đến 5 nốt ) học sinh chú ý lắng nghe nhận biết đó là giai điệu câu nhạc nào và đọc cả câu. Học sinh đọc nhạc hát lời và nói lên cảm nhận của mình về giai điệu 12
13. lời ca của cả bài TĐN.Và có thể nâng cao hơn giáo viên yêu cầu học sinh tập đặt lời ca mới cho bài TĐN. Ví dụ : Giáo viên đàn nốt (Đô, rê, mi –mi , mi,mi) giai điệu trong bài TĐN số 4: Con chim ri . Học sinh sẽ nhận ra chính là các ca từ Đô Rê Mi con chim ri và qua đó các em tập đặt lời ca mới cho 6 nốt nhạc trên ví dụ như: Vào đây chơi các bạn ơi Cho học sinh tập đặt lời ca mới theo nhóm và lên trình bày trước lớp. Giáo viên nhận xét khen ngợi. b. Kết quả đạt được. Sau khi tôi áp dụng giảng dạy môn âm nhạc với các biện pháp trên thấy rằng có kết quả chuyển biến. Cụ thể các em học sinh lớp 4, lớp 5 khi TĐN đã tiến bộ rõ rệt, tiếp thu rất mau và thực hiện rất tốt khi học TĐN, các em thể hiện đúng cao độ, trường độ đọc nhạc và ghép lời ca đều giọng, diễn cảm rõ lời không còn hát ê a nhạc một nơi lời một nơi các em hát thật gọn tiếng, biết phân biệt được chỗ nào cần hát nhẹ hay vừa hoặc nhấn mạnh giọng và ngân dài đủ đúng và hát thật diễn cảm thể hiện rõ tình cảm nội dung tác phẩm Kết quả đánh giá học lực môn âm nhạc cuối học kì II năm học 2019-2020 của khối 4,5tỉ lệ học sinh hoàn thành tốt tăng hơn số học sinh hoàn thành tăng cao, học sinh chưa hoàn thành không còn trong đó phần TĐN các em thể hiện được tốt hơn cụ thể như sau: c. Điều chỉnh, bổ sung sau thực nghiệm. - Giáo viên cần chuẩn bị bài kĩ trước khi lên lớp - Sử dụng nhạc cụ đàn phải thuần thục và nhuần nhuyễn, tạo không khí sôi nổi với học sinh 4. Kết luận. TĐN là phân môn khó học, việc giảng dạy cho học sinhcấp tiểu học đòi hỏi phải có những phương pháp, biện pháp đặc thù riêng. Hơn nữa người giáo viên còn phải biết lựa chọn và áp dụng từng phương pháp, biện pháp sao cho 13
14. phù hợp với từng đối tượng học sinh. Về phía bản thân, với một số phương pháp, biện pháp nêu trên, qua thực tế giảng dạy tại trường, tôi nhận thấy hiệu quả của các phương pháp, biện pháp này là khá cao. Tuy nhiên, khi vận dụng những phương pháp, biện pháp này, giáo viên có thể tuỳ cơ ứng biến sao cho phù hợp với từng hoàn cảnh, từng đối tượng cụ thể để thu được kết quả tốt nhất. Và điều quan trọng là chúng ta cùng nhau xây dựng nên những phương pháp, biện pháp giảng dạy hay nhất, phù hợp nhất đối với phân môn TĐN để kết quả học tập của các em ngày càng được nâng cao hơn. Báo cáo này được nghiên cứu và viết ra dựa trên quá trình thực tế tôi đã giảng dạy trong những năm qua tại trường tiểu học nơi tôi công tác, đúc kết những kinh nghiệm, xin được trình bày với quý đồng nghiệp. Rất mong được sự đóng góp nhiệt tình của quý đồng nghiệp, của hội đồng khoa học. 5. Kiến nghị, đề xuất . a) Đối với tổ nhóm chuyên môn: - Trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, giáo viên cùng trao đổi, đóng góp ý kiến để tìm ra phương pháp tối ưu cho phân môn tập đọc nhạc. - Tập huấn nâng cao về kiến thức âm nhạc, tổ chức dự chuyên đề. b) Đối với BGH nhà trường - Quan tâm hơn nữa đối với cơ sở vật chất của phòng nhạc. - Trang bị thêm tài liệu tham khảo cho giáo viên và học sinh. c) Đối với PGD- ĐT: - Cung cấp thêm các tranh ảnh về các loại nhạc cụ, chân dung các nhạc sĩ. - Bổ sung thêm những đồ dùng học tập, đồ dùng giảng dạy của bộ môn như: Bảng phụ chép nhạc và bản chép bài TĐN để đáp ứng nhu cầu học tập của các em. PHẦN III:MINH CHỨNG VỀ HIỆU QUẢ CỦA BIỆN PHÁP Khảo sát đầu kì II năm học 2019 – 2020 (Khi chưa áp dụng) 14
15. Chưa hoàn Lớp Sĩ số % Hoàn thành % % Hoàn thành thành tốt 4A 36 20 55,5 16 44,5 0 0 4B 34 19 55,9 15 44,1 0 0 5A 35 20 57,1 15 42,9 0 0 5B 35 22 62,8 13 37,2 0 0 Khảo sát cuối kì II năm học 2019 – 2020 (Sau khi áp dụng) Hoàn thành Chưa hoàn Lớp Sĩ số % Hoàn thành % % tốt thành 4A 36 29 80,5 7 19,5 0 0 4B 34 28 82,3 6 17,6 0 0 5A 35 28 80 7 20 0 0 5B 35 30 85 5 15 0 0 PHẦN IV:CAM KẾT Tôi cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền, các biện pháp triển khai thực hiện và minh chứng về sự tiến bộ của học sinh là trung thực. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Cao Đức, ngày 08 tháng 10 năm 2020 Người viết Phạm Thị Hưởng 15
16. Đánh giá, nhận xét của tổ/ nhóm chuyên môn Bản báo cáo về "Một số biện pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4, 5” của đồng chí Phạm Thị Hưởng mang tính khoa học, sáng tạo gắn với kinh nghiệm của bản thân, mang tính thực tiễn áp dụng vào việc nâng cao chất lượng phần Tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4, 5. Tổ/ nhóm trưởng chuyên môn (ký và ghi rõ họ tên) Đánh giá, nhận xét của đơn vị Nhất trí với ý kiến nhận xét, đánh giá của tổ chuyên môn. HIỆU TRƯỞNG (ký và đóng dấu) 16